Zwijgen bij incidentele conflicten is een teken van controle, maar als het een gewoonte wordt, kan het problemen verbergen.
In tegenstelling tot conflictueuze persoonlijkheden, die goed ‘zwemmen’ in deze woelige wateren, zijn er anderen die in het aangezicht van een conflict liever zwijgen, zich niet uitspreken en niet proberen te bemiddelen. Dit gebaar, dat a priori en in een specifiek geval kan betekenen dat we te maken hebben met een persoon met een goed gevoel voor zelfbeheersing, kan in het geval van een regel volgens de experts een aantal fundamentele problemen verbergen.
Om dieper in te gaan op de verborgen motieven die ertoe kunnen leiden dat sommige mensen hun mond houden, terwijl het ‘normaal’ zou zijn om net als iedereen hun mening te geven , zelfs als dat een confrontatie kost, spraken we met twee psychologen, die ons het standpunt van de psychologie bieden met betrekking tot deze ‘overdreven’ voorzichtige profielen in alle mogelijke situaties.
Zwijgen bij conflicten en het ‘vermijdingspatroon’.
“Zwijgen in het aangezicht van incidentele conflicten is niet noodzakelijk een slechte zaak; integendeel, het kan wijzen op een vermogen tot controle en regulatie van frustratie. Als het echter een gewoonte wordt, kan het problematisch worden”. Juan Ignacio Sanz, psycholoog(estarcontigoterapia.es) heeft het allereerst over het ‘vermijdingspatroon’ dat schuilgaat achter iemand die altijd zijn mond houdt bij conflicten.
“Dit type persoon loopt niet alleen weg van conflicten, maar ook van de emoties of pijnlijke gevoelens die deze confrontaties kunnen oproepen”. Wat betreft de oorzaken achter deze vermijding, “er kan sprake zijn van een strategie om te voorkomen dat ze de pijn moeten ervaren of voelen, omdat ze zich niet in staat voelen om de consequenties te aanvaarden”.
Diep van binnen is er een angst voor de mogelijkheid om die affectieve band te verliezen. “Wanneer we gevoelens van onzekerheid of een slecht zelfbeeld hebben, hebben we ook de neiging om deze ‘geen conflict’-reactie te hebben, uit angst om geen gelijk te hebben, ongelijk te hebben of onszelf voor gek te zetten. Op deze manier voelen we dat het vermijden van conflicten ons beschermt tegen afwijzing, het zorgt ervoor dat we ons niet kwetsbaar opstellen,” legt Sanz uit.
De gevolgen van een gewelddadige omgeving
Mensen die in een gewelddadige omgeving hebben geleefd, kunnen weigeren om voor zichzelf op te komen bij conflicten en kiezen er in plaats daarvan voor om te zwijgen.
Mensen die zijn opgegroeid in families of kringen waar veel agressie of zelfs geweld was, “ontwikkelen waarschijnlijk een grote afkeer van conflicten door de context waarin ze zijn opgegroeid. Dit komt omdat de voortdurende conflicten die ze in het verleden hebben gezien hen kwetsbaar en onzeker maken, bang om zowel fysiek als emotioneel gekwetst te worden”.
Emotionele wonden zullen, als ze niet goed geheeld zijn, of tenminste niet voldoende verwerkt, “waarschijnlijk opnieuw geactiveerd worden telkens als de betrokken persoon een confrontatie meemaakt. In het licht van die onmiddellijke waarschuwing zal hun vermijdingspatroon ervoor zorgen dat ze zwijgen om zichzelf te beschermen.
Andere redenen om geen grenzen te stellen en niet met conflicten om te gaan
De cultuur van ‘cool it’ heeft het recht om boosheid en woede te tonen gedelegitimeerd.
Bij deze gelegenheid analyseert psycholoog, schrijver en universitair docent Buenaventura del Charco Olea de drie redenen, naast de angst voor conflicten, die ertoe kunnen leiden dat mensen niet reageren op situaties waarin ze grenzen zouden moeten stellen.
Zich schuldig voelen over het tonen van woede bij conflicten
De eerste reden heeft betrekking op “die zeer schuldige persoon, die woede identificeert als iets pervers en niet als een emotie waarmee we onszelf lijken te kunnen verdedigen (hier kunnen we wijzen op de belangrijke rol van een ‘goede’ cultuur die woede en conflict heeft gedemoniseerd, wat veel legitimiteit heeft weggenomen).
In deze gevallen “doen degenen die zwijgen dat omdat ze, hoewel ze weten dat ze zichzelf kunnen verdedigen, van mening zijn dat als ze dat openlijk doen, er een kwade onderstroom is. De volgende stap zal zijn dat hij zich onherroepelijk moet onderwerpen aan zijn eigen morele oordeel of dat van anderen, en dus kiest hij voor stilte”.
Auteurs als Nathaniel Branden hebben onderzocht hoe woede die we niet uiten, verandert in woede tegenover onszelf, in de vorm van schuldgevoel. “Dit genereert een vicieuze cirkel die zichzelf weer herstelt: ik kom niet voor mezelf op, ik voel me schuldiger… vervolgens kom ik nog minder voor mezelf op om het te vermijden.
2. “Ach, mijn pijn is ook niet zo belangrijk”.
Mensen die hun mond houden bij conflicten kunnen een laag gevoel van eigenwaarde hebben
Een andere veel voorkomende reden waarom mensen niet reageren op conflicten is het feit dat ze “het gevoel hebben geïnternaliseerd dat onze pijn niet belangrijk is”. We zien dit bij veel mensen die wel voor anderen kunnen opkomen en zich uitspreken voor verschillende zaken, maar niet voor zichzelf”.
Dit gevoel van onwaardigheid “komt voort uit situaties van verlating, vernedering en voortdurende devaluatie. Het gevolg is een zeer laag gevoel van eigenwaarde en een gebrek aan compassie en empathie voor ons eigen lijden. Als mijn pijn er niet toe doet, waarom zou ik er dan voor vechten?
3. Trauma’s uit het verleden, die emotionele blokkade
De derde oorzaak kan voorkomen “bij mensen die emotioneel erg ontkoppeld en geblokkeerd zijn, meestal als gevolg van verschillende soorten trauma. Het is vooral belangrijk als er in het verleden situaties waren waarin ze hulpeloos waren en dit gevoel van niets kunnen doen internaliseerden”.
Deze blokkade door trauma uit het verleden “verhindert hen te reageren op wat er gebeurt”. Kortom, deze profielen, hoewel ze geen direct probleem hebben met het conflict, reageren wel als gevolg van de emotionele ontkoppeling”, concludeert Del Charco Olea.
